İçindekiler
Tansiyon Nedir ?
Tansiyon kısaca kan basıncı olarak tanımlanmaktadır. Damarlardaki kan, dolaşım sırasında bir basınç oluşturur. Bu basınç alınan gıda, yapılan iş ve harcanan güçle bağlantılı olarak gün içinde küçük değişiklikler gösterebilir. Kan basıncını saptamak için gerekli donanımsal çevre koşullarının sağlanması ve doğru bir teknik ile ölçüm yapılması gerekmektedir. Kan basıncının doğru ölçülmesi hipertansiyonun önlenmesi, tespiti, değerlendirilmesi ve tedavisi açısından en önemli noktayı oluşturmaktadır.
Hipertansiyon Nedenleri
Genetik yatkınlık
Aşırı tuz tüketimi
Obezite
Sempatik sinir sistemi fazla çalışması
Renin-anjiotensin sisteminin rolü
Tuz atılımında renal bozukluk
İntraselüler sodyum ve kalsiyum artışı
Düşük doğum ağırlığı
Aceleci, sabırsız, stresli kişilik yapısı
Hipertansiyonu Artıran Faktörler
- Aşırı alkol alımı,
- Sigara,
- Sedanter yaşam,
- Polisitemi,
- Nonsteroidal antiinflamatuvarlar,
- Düşük potasyum alımı
Hipertansiyon Tedavisi
- İlaçsız Tedavi: kilo verme, tuz kısıtlaması, sigaranın bırakılması, alkolden kaçınma, stresten uzaklaşma, egzersiz
- İlaç tedavisi
- Cerrahi tedavi
Hipertansiyonda Diyet
- Dash Diyeti:
DASH zengin meyve sebze içeriği, düşük sodyum, az yağlı süt ve ürünleri içeren toplam yağ miktarı azaltılmış bir beslenme planıdır. Bu beslenme planında doymuş yağ ve toplam yağ miktarıda azaltıldığı için kalp-damar sağlığı üzerine de olumlu etkileri bulunmaktadır. Yapılan bir çok çalışmada DASH beslenme planının kan basıncını düşürdüğüne dair kesin kanıtlar mevcuttur. DASH beslenme planı Kan basıncını düşürmek için gerekli olan temel mineraller (kalsiyum, potasyum, magnezyum),protein ve posadan zengin besinleri arttırmaya, düşük sodyum alımını sağlamaya yönelik bir beslenme planıdır. DASH beslenme planının tip 2 DM insidansını ve kalp yetersizliği oranını azalttığına dair çalışmalar mevcuttur ayrıca bu diyetin kanser ve osteoporozis riskini de azaltabileceği ileri sürülmektedir.
Kardiyovasküler hastalıklar kalp ve damarları etkileyen hastalıklar gurubudur ve hipertansiyon en önemli risklerinden biridir, DASH beslenme planıda hipertansiyondan doğal olarakta kardiyovasküler hastalıklardan korunmak için geliştirilmiştir. DASH diyeti meyve sebzeden zengin, düşük yağlı süt ürünleri içeren, tam taneli tahılların tüketilmesini öneren, haftada en az iki kez balık tüketilmesi gerektiğini öngören, sodyum alımını kısıtlayan, tatlılar ve şeker ilave edilmiş içeceklerin bulunmadığı, Temelde hipertansiyonlu hastalarda kan basıncını normal seviyelerde tutmak için geliştirilmiş bir beslenme planıdır. DASH diyeti potasyum, kalsiyum, magnezyum ve proteini yüksek miktarda sağlarken normal diyetlerle kıyaslandığında toplam yağ, doymuş yağ, diyet kolesterolü ve sodyumu daha düşük miktarlarda içermektedir. Bu nedenle bazı çalışmalar DASH beslenme planının insülin direncini azalttığı, açlık kan şekerini ve lipit profillerini kontrol ettiği ve böylece KVH’ların önlenmesinde önemli bir yaşam tarzı değişikliği olduğunu vurgulamakta. Ayrıca iskemik kalp hastalığı, inme ve ölümcül KKH’na karşı koruyucu olduğuda vurgulanmakta.
2561 yetişkin üzerinde yapılan 17 randomize kontrollü çalışmanın meta analizi sonucu DASH diyetinin hem sistolik hem diyastolik kan basıncı üzerinde olumlu etkisi olduğu bulunmuştur Çalışmada heterojenite durumu saptanmış ve bu durum hipertansiyon durumu, müdehale süresi, katılımcı sayısı ve bazal kan basıncı olarak açıklanmıştır. Yapılan çalışmada cinsiyete göre alt gurup analizi yapılmış ve DASH beslenme planının erkeklerde kadınlara göre daha etkiliği olduğu bulunmuştur. Dash diyetinin kan basıncını düşürücü etkisinin kilo kaybına neden olduğundan kaynaklandığınıda vurgulamışlardır çünkü kontrol grubunda belirgin şekilde kilo kaybı olmuştur.
2. Sebze Meyve Tüketimi ve Hipertansiyon
Sebze meyvenin özellikle kan basıncı üzerine olumlu etkisi olan potasyum, kalsiyum, magnezyum minerallerini sağlaması vitamin A, beta-karoten ve yüksek vitamin C içeriği nedeniyle tüketilmesinin kan basıncı üzerinde olumlu etkisi olduğu kanıtlarla sunulmuştur. Diyete eklenen sebze ve meyvenin antioksidan kapasiteyi arttırarak ve posa alımını destekleyerek kan basıncını düzenlediği belirtilmektedir. Hipertansiyonu önleme yaklaşımı olarak oluşturulan DASH beslenme planıda bunu desteklemektedir.
3. Tuz Kısıtlaması ve Hipertansiyon
Aşırı tuz tüketimi değiştirilebilir sağlıksız beslenme uygulamasıdır ve bir çok kronik hastalığın temelini oluşturmaktadır. Özellikle tuz alımı ile hipertansiyon arasında doğru bir orantı vardır ve hipertansiyon dünyada önlenebilir ölüm nedenleri arasında bir numaralı risk faktörüdür. Yapılan bilimsel çalışmalara göre ülkemizde tuz tüketimi Dünya Sağlık Örgütü’ nde belirtilen miktarların yaklaşık üç katı olduğu ortaya çıkmıştır. Fazla tuz tüketimi yüksek kan basıncına neden olmaktadır. Yüksek kan basıncı ise ülkemizde ölümlerin ve hastalık yükünün en önemli nedeni olan kalp hastalıklarının önde gelen risk faktörüdür. Hastalık yükü çalışmasında ülkemizde her dört ölümden birisi yüksek tansiyon ile ilgilidir.
Aşırı tuz tüketimi yüksek kan basıncına neden olan en önemli sebeplerden birisi olarak gösterilmektedir. Ayrıca aşırı tuz tüketiminin sadece yüksek kan basıncına neden olmayıp günümüzde önemli birer sağlık sorunu haline gelen mide kanseri, osteoporoz, böbrek hastalıklarının gelişimiyle de yakından ilişkili olduğu belirlenmiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından Haziran 2005 yılında yayımlanan ve ülkemizdeki yedi coğrafi bölge baz alınarak 15468 kişi üzerinde yapılan “Sağlıklı Beslenelim Kalbimizi Koruyalım Projesi” araştırma raporuna göre erkeklerde hipertansiyon görülme sıklılığının %19.5 kadınlarda %22.6 olduğu görülmüştür. Ancak toplumda hipertansif olan bireylerin yalnızca %20.1’ i antihipertansif ilaç tedavisi aldığı belirtilmiştir. Çalışmada diyetin tuz içeriğinin azaltılması ile birlikte altı aylık takiplerde sistolik kan basıncında yaklaşık 20 mmHg, diyastolik kan basıncında ise yaklaşık 10 mm Hg düşüşe neden olduğu saptanmıştır.
